Nhắc đến những khái niệm mơ hồ trong giới đầu tư, không thể không kể đến khái niệm “giá trị doanh nghiệp”. Làm sao để gán giá trị cho doanh nghiệp khi mà nó là tập hợp của muôn vàn thành cấu hữu hình và vô hình? Hiện nay có rất nhiều phương pháp, phương thức được đưa ra để xác định một cách tương đối giá trị của công ty.
Sau đây là tư vấn của công ty Dịch vụ 3S về Các phương pháp định giá doanh nghiệp.
Lý do cần định giá doanh nghiệp
Thông thường, giá trị của doanh nghiệp chỉ được xem xét vào thời điểm mà họ quyết định bán doanh nghiệp đó.
Nhưng mỗi doanh nghiệp lại cần phải có một giá trị cập nhật nhất ở tất cả các lần định giá.
Thông thường, ít nhất mỗi năm một lần, các doanh nghiệp sẽ được định giá.
Nguyên nhân là:
(1) Định giá doanh nghiệp có thể giúp chủ doanh nghiệp quyết định bán hoặc giải thể nhanh hơn khi có bất cứ vụ việc bất ngờ xảy ra. Cũng giúp chủ doanh nghiệp xây dựng được kế hoạch để bán doanh nghiệp
(2) Việc nắm giữ giá trị doanh nghiệp cập nhật theo thời gian cho phép bạn tận dụng cơ hội bán hoặc sát nhập doanh nghiệp một cách nhanh chóng.
(3) Có lợi khi quyết định mời thêm cổ đông hoặc có kế hoạch cổ phần hóa doanh nghiệp.
(4) Tạo uy tín cho doanh nghiệp, giúp ngân hàng quyết định cho doanh nghiệp vay tiền hay không.
(5) Phân chia công việc kinh doanh hay phân chia tài sản…
Các phương pháp định giá doanh nghiệp theo nội tại
Giá trị nội tại của doanh nghiệp là tổng giá trị được đánh giá của các bộ phận cấu thành tài sản của doanh nghiệp theo phương pháp kế toán hiện hành.
Tổng giá trị tài sản hiện có của doanh nghiệp được xác định căn cứ vào số liệu trên bảng cân đối kế toán, bao gồm giá trị các tài sản lưu động, tài sản cố định, các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn và dài hạn.
Giá trị các tài sản trên đã được điều chỉnh và đánh giá lại theo giá hiện hành ở thời điểm đánh giá.
Còn các khoản nợ của doanh nghiệp gồm các khoản nợ vay ngắn hạn và dài hạn, các khoản phải trả cho khách hàng, cho công nhân viên, thuế và các khoản phải nộp cho nhà nước, các khoản nợ khác.
Các khoản nợ được phản ánh ở phần nguồn vốn hình thành trên bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp.
Giá trị của doanh nghiệp được xác định theo phương pháp trên được gọi là giá trị tài sản ròng của doanh nghiệp. Nó phản ánh giá trị thực chất, giá bán từng phần các tài sản hiện có của doanh nghiệp ở thời điểm định giá.
Căn cứ để xác định giá trị theo phương pháp trên là các chứng từ, sổ sách kế toán liên quan, các báo cáo kế toán hàng năm của doanh nghiệp trong những năm gần nhất, các báo cáo kiểm kê tài sản, vật tư, hàng hóa, tiền vốn, các biên bản đối chiếu công nợ, các hợp đồng liên doanh liên kết (nếu có), các tài liệu khác về đàu tư tài chính.
Ưu điểm: phản ánh đúng đắn và trực quan giá trị của các tài sản hiện có của doanh nghiệp theo giá hiện hành ở thời điểm đánh giá.
Vì thế nó được coi là một căn cứ quan trọng để thương lượng giao dịch giữa người bán và người mua hoặc khi tiến hành thanh lý, giải thể doanh nghiệp.
Thứ nhất, phương pháp định giá căn cứ vào hiệu suất và khả năng sinh lời của doanh nghiệp
Phương pháp này dựa trên cơ sở xem xét doanh nghiệp không phải đơn thuần là tổng số số học giá trị các tài sản hiện có mà là một hệ thống phức tạp các giá trị kinh tế được đo bằng khả năng sinh lời của doanh nghiệp.
Điều mà các nhà đầu tư trông đợi là lợi nhuận, là khả năng sinh lợi của doanh nghiệp trong tương lai và chính đó là cơ sở để định giá doanh nghiệp.
Với cách nhìn nhận đó người ta đưa một số phương pháp định giá chủ yếu sau:
Thứ hai, phương pháp lợi nhuận
Đối với việc lựa chọn tỷ suất hòa vốn cũng còn nhiều ý kiến khác nhau.
Nhưng có thể thấy nên chọn tỷ suất lợi tức trái phiếu dài hạn của nhà nước làm tỷ suất vốn hóa là có cơ sở và hợp lý hơn, bởi vì nó phản ánh khả năng thu được lợi nhuận ở mức trung bình mà người đầu tư có thể đạt được trên thị trường.
Thứ ba, phương pháp hiện tại hóa dòng thu nhập của doanh nghiệp trong tương lai
Phương pháp này có nguồn gốc từ một trong các phương pháp tính hiệu quả vốn đầu tư.
Ưu điểm phương pháp định giá này dựa trên cơ sở xem xét hiệu suất hoạt động của doanh nghiệp trong tương lai và giá trị doanh nghiệp được đánh giá trong trạng thái động.
Song điều khó khăn cơ bản của phương pháp này là việc chọn tỷ suất hiện tại hóa dòng thu nhập và dự toán số năm doanh nghiệp có khả năng đem lại khoản thu.
Hơn nữa, việc dự toán quy mô khoản thu nhập hàng năm, đặc biệt là số lợi nhuận sau thuế cũng là một việc phức tạp và có thể mắc sai lầm
Thứ tư, phương pháp hiện tại hóa lợi tức cổ phần
Phương pháp này dựa trên cơ sở cho rằng về mặt lý thuyết tổng giá trị trao đổi các cổ phiếu của doanh nghiệp (và cũng là giá trị của doanh nghiệp) sẽ được tăng tổng giá trị hiện tại hóa các khoản lợi tức thu được trong tương lai.
Thứ năm, phương pháp kết hợp
Đây chính là tổng hòa của 2 phương pháp trên, do vậy nó sẽ nhìn nhận doanh nghiệp như một tổng thể các yếu tố kinh tế hợp thành.
Có 2 yếu tố chính đó là:
– Các yếu tố vật chất (tài sản hữu hình)
– Các yếu tố phi vật chất được coi là tài sản vô hình của doanh nghiệp. Những yếu tố này có thể là: uy tín doanh nghiệp, vị trí địa lý thuận lợi, trình độ quản lý doanh nghiệp, bí quyết công nghệ, các mối liên hệ khách hàng, khả năng nghề nghiệp người lao động…
Nếu xem xét như vậy thì quy mô lợi nhuận của một doanh nghiệp không chỉ phụ thuộc vào giá trị các loại tài sản hữu hình mà cả tài sản vô hình.
Đây là phương pháp khắc phục được những nhược điểm của 2 phương pháp trên bởi nó phép đánh giá giá trị doanh nghiệp gồm cả giá trị các tài sản hữu hình và tài sản vô hình.
Bên cạnh đó, phương pháp định giá tài sản kết hợp này còn có thể xét đến lợi ích kinh tế của cả người mua và người bán.
Nhờ những ưu điểm nổi bật như vậy mà nó được sử dụng phổ biến trong các nước có nền kinh tế thị trường.
Thứ sáu, phương pháp dựa vào bảng cân đối kế toán
Dựa vào bảng cân đối kế toán, giá trị doanh nghiệp sẽ là giá trị của phần tài sản báo cáo trên bảng cân đối kế toán tại thời điểm chúng ta muốn xác định giá trị doanh nghiệp.
Ưu điểm của phương pháp này là đơn giản, dễ hiểu. Tuy nhiên cũng tồn tại một nhược điểm lớn đó là hầu hết giá trị của các tài sản báo cáo trên bảng cân đối kế toán đều là giá trị lịch sử, nên tính hữu ích đối với các đối tượng sử dụng thông tin về giá trị doanh nghiệp sẽ rất hạn chế.
Chính vì vậy, phương pháp này chỉ mang tính lý thuyết, trong thực tế hầu như không được sử dụng.
Thứ bảy, phương pháp dựa vào kết quả kiểm kê và đánh giá lại tài sản
Phương pháp này căn cứ vào kết quả kiểm kê và đánh giá lại tài sản của doanh nghiệp theo giá trị thị trường tại thời điểm muốn định giá.
Phương pháp này đòi hỏi các chuyên gia định giá doanh nghiệp cần trực tiếp kiểm kê và đánh giá lại giá trị của từng tài sản của doanh nghiệp.
Phương pháp này cung cấp thông tin khá tin cậy về giá trị thị trường của tổng tài sản của doanh nghiệp tại thời điểm định giá.
Tuy nhiên thông tin này thể hiện giá trị tại trạng thái tĩnh – giá trị thanh lý doanh nghiệp.
Trong khi đó, mục đích thông thường của việc định giá công ty là đề ra các quyết định kinh doanh trong tương lai, nghĩa là xem xét doanh nghiệp trong trạng thái hoạt động liên tục, chứ không phải là khi doanh nghiệp ngừng hoạt động.
Chính vì vậy, ngoài việc cung cấp thông tin trong các trường hợp giải thể hay phá sản doanh nghiệp, định giá doanh nghiệp theo phương pháp này rất ít có giá trị thực tế.
Thứ tám, phương pháp chiết khấu dòng tiền
Phương pháp này định giá doanh nghiệp là giá trị hiện tại của dòng tiền tự do trong tương lai của doanh nghiệp. Dòng tiền tự do này là dòng tiền cho cả chủ sở hữu và chủ nợ.
Phương pháp này có ưu điểm hơn phương pháp dựa vào bảng cân đối kế toán và phương pháp dựa vào kết quả kiểm kê, đánh giá lại tài sản là xác định giá trị doanh nghiệp trong trạng thái hoạt động liên tục chứ không phải trong trạng thái thanh lý.
Tuy nhiên, phương pháp này lại có cách tiến hành khá phức tạp.
Điểm mấu chốt của phương pháp này là xác định dòng tiền tự do trong tương lai của doanh nghiệp và xác định chi phối vốn bình quân để chiết khấu dòng tiền đó về giá trị hiện tại.
Thứ chín, phương pháp chiết khấu dòng lợi nhuận khác thường
Các chủ sở hữu của mỗi doanh nghiệp đều yêu cầu một tỷ lệ sinh lời nhất định trên số vốn mà họ đầu tư vào doanh nghiệp, đó chính là chi phí vốn chủ sở hữu.
Tỷ lệ sinh lời này gọi là tỷ lệ sinh lời thông thường.
Với tỷ lệ sinh lời thông thường, mỗi doanh nghiệp có một khoản lợi nhuận thông thường là Tỷ lệ sinh lời thông thường * Giá trị vốn chủ sở hữu.
Tuy nhiên lợi nhuận thực tế của doanh nghiệp có thể đúng bằng hoặc khác với mức lợi nhuận thông thường này.
Lợi nhuận khác thường (abnormal earnings) chính là chênh lệch giữa tổng lợi nhuận thực tế (earnings) và lợi nhuận thông thường (normal earnings) của doanh nghiệp
Lợi nhuận khác thường = Lợi nhuận – (Chi phí vốn chủ sở hữu x Giá trị sổ sách của vốn chủ sở hữu đầu kỳ).
Thứ mười, phương pháp định giá trên cơ sở so sánh giá trị thị trường
Với 2 phương pháp chiết khấu dòng tiền và chiết khấu lợi nhuận ở trên, chúng đều yêu cầu việc dự đoán chi tiết nhiều năm.
Hai phương pháp này phụ thuộc quá nhiều vào việc dự đoán hoạt động của doanh nghiệp trong nhiều năm tới, chính vì vậy nhà phân tích sẽ ít tin tưởng vào các con số dự đoán.
Một phương pháp định giá Doanh nghiệp khác nhà phân tích có thể sử dụng dựa vào cơ sở so sánh giá trị thị trường của các doanh nghiệp tương đồng.
Phương pháp này cần dựa vào thị trường, cũng chính là việc đánh giá các triển vọng ngắn hạn và dài hạn về sự phát triển và khả năng sinh lợi của các doanh nghiệp có sự tương đồng.
Từ đó, nhà phân tích có thể giả định rằng việc định giá các Doanh nghiệp đó cũng có thể áp dụng được cho doanh nghiệp đang cần định giá.
Phương pháp này khá khó khăn trong việc lựa chọn các doanh nghiệp tương đồng.
Hơn nữa, việc giải thích sự khác biệt hệ số giá giữa các doanh nghiệp cũng như việc áp dụng các hệ số giá của các doanh nghiệp khác nhau vào doanh nghiệp đang cần định giá như thế nào đòi hỏi có một sự hiểu biết sâu sắc về các yếu tố ảnh hưởng tới các hệ số giá đó
Tuy nhiên, phương pháp này đặc biệt có ích trong việc định giá các doanh nghiệp không niêm yết trên thị trường chứng khoán với cơ sở số liệu chủ yếu là các báo cáo tài chính doanh nghiệp và thông tin trên thị trường chứng khoán.
Định giá doanh nghiệp hay xác định giá trị doanh nghiệp là một vấn đề khó khăn và không chắc chắn.
Tất cả các phương pháp được sử dụng để định giá doanh nghiệp đều không thể giải quyết được trọn vẹn vấn đề này mà chỉ có thể ước lượng tương đối giá trị của doanh nghiệp.
Các sai số trong định giá doanh nghiệp xảy ra do sự không chắc chắn về kinh tế chứ không phải từ các phương pháp định giá doanh nghiệp.
Trên đây là bài tư vấn của Dịch vụ 3S về Các phương pháp định giá doanh nghiệp. Mọi ý kiến thắc mắc, Quý khách hàng vui lòng liên hệ qua Hotline 0948 689 869 để gặp luật sư tư vấn.
